بخاری‌ها پرکاربردترین وسایل گرمایشی مورد استفاده بشر هستند که در طول سال‌ها با پیشرفت تکنولوژی بارها دستخوش تغییر شده‌اند، اما هنوز هم استفاده از آن‌ها بسیار رایج است. اغلب بخاری‌هایی که مردم در محیط‌های مختلف از آن‌ها استفاده می‌کنند، از دو مدل گازی یا برقی هستند. اگر به‌دنبال بررسی کلی این بخاری‌ها هستید تا محصول مطلوب خود را پیدا کنید، این مقاله را در مورد «مقایسه بخاری برقی و گازی» از دست ندهید.

معرفی بخاری گازی

بخاری‌های گازی، برای تولید گرما از یک نوع گاز استفاده می‌کنند که می‌تواند گاز طبیعی، گاز مایع، بوتان یا پروپان باشد. این بخاری‌ها باید با سازوکاری دقیق و بدون مشکل فنی، به یک منبع حاوی گاز وصل شوند که معمولا قطع یا وصل جریان گاز در آن توسط یک شیر مخصوص قابل کنترل است. با توجه به این‌که گاز نوعی سوخت مصرفی در بخاری است و با سوزاندن آن گرما تولید می‌شود، محصول جانبی تولید شده در این فرایند باید از طریق یک دودکش از محیط خارج شود.

کارکردن بخاری‌های گازی باعث تولید گازهای گلخانه‌ای و بعضا سمی می‌شود که بر روی هوا و محیط زیست اثر منفی می‌گذارند. این اولین نکته از مقایسه بخاری برقی و گازی است. بخاری‌های گازی انواع مختلفی دارند و در اندازه‌های گوناگونی نیز ساخته می‌شوند. معمولا این وسایل گرمایشی برای گرم کردن محیط‌های بزرگتر و درصورت دسترسی به گاز به‌کار برده می‌شوند.

بخاری‌های گازی می‌توانند دارای دودکش یا بدون دودکش باشند. نمونه‌هایی که دودکش دارند، نصب دائمی در یک قسمت از محل مورد نظر داشته و تمامی گازهای تولید شده ناشی از سوزاندن گاز در آن‌ها از طریق دودکش از محیط خارج می‌شود. معمولا از بخاری‌های گازی دودکش‌دار در خانه‌ها و محیط‌های مسکونی، اداری، مدارس و… استفاده می‌شود.

در انواع بدون دودکش، راهی برای تخلیه گازهای تولیدشده در نظر گرفته نشده و آن‌ها در محیط رها می‌شوند. به‌همین دلیل این بخاری‌ها برای گرمایش در فضای باز یا فضاهای بزرگی با تهویه مناسب (مثلا در فروشگاه‌های وسیع با درهای باز) بکاربرده می‌شوند. قبل از مقایسه بخاری برقی و گازی به نقاط قوت و ضعف آن‌ها اشاره می‌کنیم.

مزایا و معایب بخاری گازی

مزیت‌ها

• در کشور ما سوخت گاز از انرژی برق ارزان‌تر است. به‌همین دلیل مصرف انرژی بخاری‌های گازی ارزان‌تر از انواع برقی تمام می‌شود.
• بخاری‌های گازی در مصرف انرژی کارآمدتر هستند. چراکه در مدت زمان یکسان نسبت به بخاری برقی، می‌توانند گرمای بیشتری تولید کنند. همچنین در ازای هر واحد سوخت مصرفی خود، گرمای بیشتری ایجاد می‌کنند.
• این بخاری‌ها برای گرمایش محیط‌های بزرگ (داخلی و خارجی)، مناسب‌تر هستند.
• می‌توان از بخاری‌های گازی در شرایطی که نیروی برق قطع یا محدود است، بدون مشکل به‌عنوان تجهیزات گرمایشی استفاده کرد.

معایب

• یکی از نکات مقایسه بخاری برقی و گازی این است که قیمت خرید بخاری‌های گازی معمولا گرانتر است.
• با توجه به تامین نیرو از سوخت مورد نیازش، لازم است دسترسی به منابع گاز و خریداری و صرف هزینه برای فراهم کردن گاز وجود داشته باشد.
• بخاری گازی در حین کارکرد خود مقدار قابل توجهی از گازهای گلخانه‌ای یا گازهای سمی ناشی از سوخت ناقص ایجاد می‌کند که هوا را آلوده کرده و باعث گرمایش جهانی می‌شوند.
• برای تخلیه گازهای سمی و جلوگیری از مسمومیت و خطرات ناشی از آن، نیاز به داشتن دودکش یا تهویه هوا دارد.
• اغلب این بخاری‌ها به‌خصوص مدل‌های دارای دودکش را نمی‌توان در هر قسمتی از مکان مورد نظر قرار داد. بلکه نیاز به نصب ثابت با رعایت نکات ایمنی دارند که در مقایسه بخاری برقی و گازی مطرح می‌شود.
• در صورتی که تهویه هوا به درستی انجام نشود، خطر مسمومیت و جانی برای افراد درون آن فضا دارد.

معرفی بخاری برقی

بخاری‌های برقی نوعی دیگر از بخاری‌های متداول هستند که به جای سوزاندن گاز برای تولید گرما، نیروی الکتریسیته را از یک ماده یا ساختار عبور می‌دهند که عبور آن گرما تولید کند. بخاری‌های برقی نیازی به سوزاندن سوخت ندارند و این باعث می‌شود نیازی به دودکش هم نداشته باشند. طبیعتا برای این وسایل گرمایشی الزامی برای نصب در قسمت خاصی از محیط با دسترسی به منبع گاز و دریچه اتصال لوله بخاری به دودکش، وجود ندارد.

این بخاری‌ها فقط به یک پریز برای دریافت نیروی برق نیاز دارند. با کار کردن آن‌ها، هیچ گاز سمی و زائدی ایجاد نمی‌شود و نیازی به تهویه محیط نیست که یکی از موارد مهم مقایسه بخاری برقی و گازی است. امکانات این بخاری‌ها برای کنترل کار محصول و گرمای ایجاد شده، معمولا بیشتر است و با ترموستات، تایمر یا قابلیت‌های ایمنی بیشتر مجهز شده‌اند.

انواع بخاری برقی را می‌توان به دو دسته‌ی بخاری همرفتی و تشعشعی یا تابشی تقسیم کرد که نحوه کار متفاوتی دارند. انواع همرفتی، یک المنت حرارتی وجود دارد که وقتی داغ می‌شود، هوای اطرافش هم گرم می‌شود. هوای گرم شده مطابق قوانین فیزیک به سمت بالا حرکت می‌کند و هوای سردتر بلافاصله جای آن را می‌گیرد. این یک جریان همرفتی است که آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا هوای کل محیط گرم شود.

اما در بخاری‌هایی که براساس تابش کار می‌کنند، عنصری گرمایشی وجود دارد که با دریافت الکتریسیته به دمای بالا رسیده و سپس با تابش اشعه‌ی مادون قرمز، گرمایش را متساعد می‌کند. در این‌جا یک بازتابنده گرمای تولیدشده را از دستگاه دور می‌کند. امروزه انواعی از بخاری برقی‌های سرامیکی، مادون قرمز (تابشی)، پانلی، رادیاتور روغنی و فن‌دار وجود دارد.

بیشتر بخوانید: مقایسه هیتر برقی و هیتر گازی

مزایا و معایب بخاری برقی

مزیت‌ها

• مقایسه بخاری برقی و گازی از لحاظ هزینه خرید نشان می‌دهد که قیمت خرید بخاری‌های برقی معمولا از بخاری‌های گازی پایین‌تر است.
• درصورتی که نیروی مصرفی آن به جای برق شهری، برق خورشیدی خانگی باشد، انرژی مصرفی آن گران تمام نمی‌شود.
• فرایند نصب و جایگذاری خاصی نیاز ندارد و آن را می‌توان در هر قسمت از یک مکان که صرفا پریز برق دارد، قرار داد.
• نیاز به تهویه‌ی هوا و خارج کردن گازهای ثانویه تولید شده ندارد و در نتیجه دودکشی نمی‌خواهد.
• استفاده از آن راحت‌تر بوده و ریسک‌های ناشی از مسمومیت با گاز را ندارد.
• برای محیط زیست سالم‌تر است و باعث آلودگی هوا و اثر گلخانه‌ای نمی‌شود.

معایب

• در زمان روشن بودن بخاری‌های برقی چنانچه از برق شهری استفاده کند، سوخت مصرفی آن نسبت به بخاری‌های گازی پرهزینه‌تر است.
• یکی از موارد مقایسه بخاری برقی و گازی این است که مدل‌های برقی بیشتر قابلیت گرمایش محیط‌های کوچکتر را دارد و برای گرم کردن محیط‌های بزرگتر، هم کند است و هم به‌صرفه نیست.
• در صورتی که قطعی برق اتفاق بیفتد، سیستم گرمایش به کلی خاموش می‌شود.
• فرایند گرم کردنش نسبت به بخاری‌های گازی آرام‌تر بوده و به کندی صورت می‌گیرد.

مقایسه بخاری برقی و گازی

1- از نظر هزینه خرید

زمانی که قصد خرید بخاری برقی و گازی را دارید، این مساله می‌تواند اولویت اصلی شما باشد یا نباشد. اما بهتر است بدانید به‌طور کلی بخاری‌های گازی قیمت بالاتر و نمونه‌های برقی در مقایسه با آن‌ها قیمت کمتری دارند.

2- از نظر قیمت انرژی مصرفی

سوخت گاز در کشور ما ارزان‌تر از نیروی برق است. به‌همین دلیل با وجود ارزان‌تر بودن قیمت خرید بخاری برقی، هزینه‌های جانبی مصرف انرژی آن‌ها بیشتر است. در حالی‌که مخارج کارکرد بخاری‌های گازی در اغلب موارد بصرفه‌تر است.

3- از نظر نصب و راه‌اندازی

بخاری‌های گازی فرایند نصب زمانبرتری دارند و محل قرارگیری آن‌ها در یک محیط، محدودیت‌هایی دارد. این بخاری‌ها نیازمند اتصال ایمن و ثابت به دودکش و شیر گاز هستند. اگر این روند با دقت و رعایت نکات ایمنی انجام نشود، می‌تواند خطر گاز گرفتگی یا مسمومیت با گاز مونوکسید کربن را به همراه داشته باشد.

در مورد بخاری‌های برقی، این پیچیدگی و محدودیت در محل نصب وجود ندارد و تنها دسترسی به پریز برق نیاز است. بنابراین می‌توان آن‌ها را به راحتی جابجا کرد. راه‌اندازی این بخاری‌ها نیاز به مهارت یا رعایت استانداردهای خاصی ندارد و خیلی ساده‌تر است.

4- از نظر محیط زیست

از لحاظ محیط زیستی، بخاری گازی به‌عنوان محصول جانبی در حین سوزاندن گاز، گازهایی سمی نیز تولید می‌کند که از طریق دودکش وارد محیط می‌شود. با توجه به گسترده بودن مصارف سوخت‌های فسیلی توسط بشر، این مساله قابل اغماض نیست و از نظر آلوده کردن هوا و افزایش گازهای گلخانه‌ای به ضرر محیط زیست تمام می‌شود. در مقابل، برق انرژی پاک و تجدیدپذیری است و بخاری برقی محصول جانبی مضر برای محیط زیست تولید نمی‌کند.

5- از نظر نوع و موارد کاربرد

یک مورد مهم دیگر در مقایسه بخاری برقی و گازی، این است که بخاری گازی سریع‌تر هوا را گرم می‌کند و می‌تواند نسبت به بخاری برقی، در مدت زمان یکسان یا با مصرف واحد انرژی برابر، گرمای بیشتری تولید کند. به‌همین دلیل برای گرمایش محیط‌هایی با مساحت بزرگتر مناسب است.

اما بخاری برقی در گرمایش هوا آهسته‌تر عمل می‌کند و با توجه به گران‌تر بودن نیروی مصرفی‌اش، برای گرم کردن فضاهای کوچکتر مناسب است. معمولا از بخاری گازی برای گرمایش منازل، ادارات و محیط‌های مشابه استفاده می‌شود، اما کاربری بخاری‌های برقی در اتاق خواب یا کار و محل‌های با متراژ کمتر است.

6- از لحاظ ایمنی و خطرات

هریک از این بخاری‌ها ممکن است خطرات خاص خود را داشته باشند. بخاری‌های گازی باید در محیطی با تهویه مناسب نصب شوند، در حالی‌که دودکش و لوله گاز آن‌ها بدون نشتی محکم شده و در پشت بام دارای یک کلاهک H است.

اگر این موارد رعایت نشود، گاز مونوکسید کربن و دی‌اکسید نیتروژن تولید شده ناشی از سوخت ناقص گاز در فضای سربسته پخش شده و خطر مسمومیت و حتی مرگ ساکنان محل را به همراه دارد. در حالی‌که بخاری برقی چنین محصولات جانبی تولید نکرده و تنها خطر آن، عدم کارکرد صحیح ترموستات و داغ شدن بیش از حد است که می‌تواند به آتشسوزی منجر شود.

بخاری برقی بهتر است یا گازی؟

با توجه به مواردی که در مقایسه بخاری برقی و گازی گفته شد، اگر منبع انرژی مصرفی شما برق تولید شده توسط انرژی خورشید است، محیطی که می‌خواهید بخاری را برای آن تهیه کنید کوچک است یا سرمای محل زندگی شما شدید و بلند مدت نیست، بخاری برقی می‌تواند انتخاب خوبی باشد.

اما در صورتی که می‌خواهید فضای وسیع‌تری را گرم کنید، برق در دسترس شما فقط برق شهری است و منطقه سکونت شما دارای پاییز و زمستان سرد و طولانی است، بخاری‌های گازی را انتخاب کنید.